فلج مغزی

فلج مغزی یا سی پی (1)

 

انواع فلج مغزی 

1- اسپاستیک

2- آتاکسی( دیس کنتیک)

3- آتتویید

4- ترکیبی( مخلوط)

 

گروهی از اختلالات حرکتی دایم ولی غیرپیشرونده هستند که به دلیل ناهنجاری مادرزادی یا آسیب های وارده بر مغز در مراحل اولیه تکامل ایجاد می گردند.

به مناطق حرکتی مغز به وجود می آید که در نتیجه توانایی فرد برای کنترل حرکت و وضعیت بدن را مختل می سازد. تأخیر در مراحل رشد حرکتی کودک (کنترل حفظ تعادل و قرار دادن اندام یا در وضعیت مناسب  و توانایی راه رفتن) ممکن است اولین علائم بیماری باشد که آن را فلج مغزی یا به اختصار CP می نامند.

فلج مغزی به معنای معمولی کلمه یک بیماری به حساب نمی آید. فلج مغزی به معنای معمولی کلمه یک بیماری به حساب نمی آید. فلج مغزی واگیردار نیست، پیشرفت نمی کند( البته در صورتی که معالجات درست و به موقع نباشد ممکن است عوارضی به وجود بیاید).

برخی از این کودکان فقط دچار نقص حرکتی و بعضی دارای مشکلات یادگیری، شنیدن، دیدن و تشنج هم هستند.

انواع فلج مغزی

فلج مغزی اسپاستیک رایج ترین شکل فلج مغزی کودکان بوده و درد 70 تا 75 درصد از موارد دیده می شود. معمولاً آسیب به قشر مغز باعث باعث بروز سفتی عضلات می شود. بیماران مبتلا به این نوع قادر نیستند عضلات خود را شل کنند و اگر بیمار یا شخص دیگری تلاش کند تا آن ها را بکشد بیشتر سفت می شوند.

اسپاسم در اندام فوقانی است که آرنج را به سمت بدن و دست و مچ دست را به سمت به سمت چانه می کشند و دست ها مشت محکم را تشکیل می دهند.

اسپاسم در اندام تحتانی: هنگامی که اسپاسم در پاها رخ می دهد، پاشنه ها بالا می آیند، انگشتان  پا را رو به پایین هل می دهند و اغلب باعث این می شود که یک کودک بر روی انگشتان پای خود راه برود.

اسپاسم در پاها روی عضلات نزدیک کننده( عضلات داخلی ران) تأثیر می گذارد.

عضلات نزدیک کننده، اندام یک طرف را به خط وسط بدن می کشد، مانند آن هایی که دست ها را به سمت پهلو یا نزدیک پاهای فرد می کشند.

در بیماران CP کشش عضلات به سمت داخل بسیار قوی است طوری که پاها به صورت قیچی از روی هم عبور می کنند، که سبب در رفتگی لگن می شود.

سایر اختلالات همراه فلج مغزی اسپاستیک عبارتند از: پاسخ شدید به محرک ناگهانی، درجاتی از اختلال روانی، و تنفس ضعیف. در برخی از کودکان مبتلا به فلج مغزی اسپاستیک انحنای ستون فقرات افزایش می یابد.

تقسیم بندی توپوگرافیکال براساس مناطق درگیری در این نوع فلج مغزی : 

منوپلژی اسپاستیک: فقط یک عضو کودک درگیر است، معمولاً یک دست.

همی پلژی اسپاستیک: یک طرف بدن درگیر و شدت اندام فوقانی درگیر بیشتر است.

ترای پلژی اسپاستیک: سه اندام درگیر می شود مثلاً یک دست و دو پا.

کوادری پلژی اسپاستیک: چهار اندام درگیر، ممکن است عضلات دهان و زبان و درگیر شوند.

پاراپلژی/دایپلژی: هر چهار اندام درگیر می شوند اما درگیری اندام تحتانی نسبت به فوقانی بیشتر است. آسیب به قشر مغز سبب سفتی عضلانی می شود.

مقدار سفتی عضلانی با گذشت زمان تغییر می کند: توانبخشی، جراحی، دارو، وسایل کمکی می تواند به کنترل و مهار سفتی عضلانی کمک کند.

فلج مغزی آتاکسیک: در کمتر از پنج درصد موارد مشاهده می شود به علت آسیب مخچه روی می دهد و مشخصات آن عبارت است از: وضعیت غیرطبیعی و فقدان هماهنگی منظم عضلات و یا هردو.

فلج مغزی آتاکسیک نادرترین نوع فلج مغزی می باشد و کودکان مبتلا به فلج مغزی دجار یک آشفتگی و نقص در حس تعادل و حس عمقی می باشند.

علائم عمدتاً به شکل نداشتن تعادل، عدم هماهنگی در اندام ها و تنه، وجود لرزش در انگشتان و دست، شل بودن عضلات، اشکال در ثبات مفاصل، اشکال در واکنش های تعادلی هیپوتونی عضلانی، وجود نیستاگموس در چشم ها ممکن است( حرکات منظم و نوسانی و مکرر چشم در یک یا چند منطقه بینایی که به طور غیرارادی رخ می دهد. حرکات غیرارادی و ضرب آهنگی و سریع چشم ها بر اثر دودوئک ممکن است افقی یا عمودی یا چرخشی یا ترکیبی از آن ها باشد. نیستاگموس ممکن است باعث مشکلات بینایی شود.)

معمولاً تمام اندام ها گرفتارند. الگوی راه رفتن به صورت تکیه گاه پهن( گشاد گشاد راه رفتن) و به حالت تلو تلو خوردن می باشد. اندام فوقانی آن ها در حالت راه رفتن بی ثبات می باشد و معمولاً راه رفتن آن ها با افتادن های مکرر همراه است.

فلج مغزی دیس کنتیک یا آتتوئید 15 تا 20 درصد بیماران مبتلا به فلج مغزی از این دسته اند که به علت آسیب به قسمت هایی عمیق در مغز به نام عقده های قاعده ای مغز به وجود می آیند. مشخصه این نوع از بیماری حرکات غیرارادی و مکرر است که وقتی بچه می خواهد کار خاصی را انجام دهد بیشتر می شود. مثلاً در موقع راه رفتن یا وقتی می خواهد چیزی را بگیرد یا وقتی می خواهد حرف بزند این حرکات غیرارادی شدت می گیرند. مشخصه آن الگوهای حرکتی غیرطبیعی و حرکات بدون اراده، و کنترل نشده است. این افراد معمولاً مشکلات گفتاری هم دارند.

فلج مغزی ترکیبی( مخلوط) اگر کودکی علائمی دال بر ابتلا به بیش از یک نوع فلج مغزی را داشته باشد به آن نوع مخلوط اطلاق می شود در این نوع فلج مغزی، هم علائم فلج اسپاستیک و هم علائم فلج آتتوئید وجود دارد. برخی از عضلات شل و بعضی دیگر سفت هستند. اندام هم سفت است و هم حرکات غیر ارادی انجام می دهد.